Myra (Demre, Qala) Turkiya

Myra (Demre, Qala)

Antik Şəhərlər
Myra (Demre, Qala)
Antaliyanın Qala (Demre) mahalında olan Kaş - Finike arasındakı təəccüblü qaya məzarlarıyla məşhur Myra'ya düz bir yolla asanca çatılar. Əziz Nicholaos'ın piskoposluk etdiyi və bu səbəblə bütün Orta Çağ boyunca ününü davam etdirən Myra əhəmiyyətli bir Lykia şəhəri olub ada "Uca Ana Tanrıçasının yeri" mənasını verməkdədir. Lykia dilində "Myrrh" olaraq keçən Myra, Demre düzənliyini şimal-qərbdən çevirən dağların dənizə baxan həyətinə qurulmuşdur. Əvvəl bu günki qaya məzarlarının üzərindəki təpədən qurulan şəhər daha sonraları aşağıya enərək genişlənmiş və Lykia'nın çox əhəmiyyətli altı böyük şəhərindən biri olmuşdur. Şəhərin M. Ö IV. əsrdə basılan ilk sikkesi üzərində ana tanrı tərəfindən kabartması vardır.
Antik qaynaqların M. Ö I. əsrdən etibarən Myra'dan bahsetmelerine baxmayaraq, qaya məzarlarından və basdıqları sikkəni, şəhərin ən az M. Ö V. əsrdə var olduğu aydın olmaqdadır.
Şəhərin içindən keçən Demre Çayı (Myros) dəniz ticarətini inkişaf etdirmiş ancaq piratların asanca basqın etmələrinə səbəb olmuşdur. Bu səbəblə Myralılar limanları Andriake'de, çayın ağzına bir zəncir gərərək bu basqınları dayandırmağa çalışmışlar. M. Ö 42'de Sezəri öldürən Brut əsgər yığmaq üçün Lykia'ya gəlmiş, Xanthos'u aldıqdan sonra komandir Lentulus'u pul yığmaq üçün Myra'ya göndərmişdir. Myralılar buna qarşı çıxmışlar və özlərini müdafiə etməyə çalışmışlarsa da komandir çayın ağızına çəkilən zəncirləri qıraraq şəhərə girmişdir. M.S. 18-də Tiberius'un övladlığı olan Germanicus və arvadı Agrippina buranı ziyarət etmişlər və Myralılar limanları olan Andriake'ye onların heykəllərini tikərək özlərinə olan hörmətlərini göstərmişlər. M.S. 60-dan isə St. Paul Romaya gedərkən Myra'da gəmi dəyişdirər. Köhnə qaynaqlar Myra ilə Limyra arasında gəmi səfərlərinin edildiyini yazarlar.
Lykia Birliyinin Metropolis olan Myra M.S. II. əsrdə böyük bir inkişaf göstərmiş, burada Lykialı zəngin kəslərin köməkləri ilə bir çox quruluş edilmişdir. Məsələn Oinoandalı Licinius Langus 10.000 dinar verərək teatr və portikoyu etdirmişdir. Ayrıca Rhodiapolisli və Kyeanaili Iason'un da Myranı abadlığı üçün çox kömək etdiyini kitabədən anlayırıq. Əziz Nicholaos'ın Myra'da başpiskoposluk etdiyi II. Theodosion (408 - 450) zamanında Myranı Lykia Bölgəsinin paytaxtı olduğu bilinməkdədir. Şəhər VII. əsrdən başlayaraq IX. əsrə qədər davamlı Ərəb axınlarına uğramış, 809-ci ildə Harun Əl Reşit'in komandirlərindən biri Myranı zaptetmiştir. 1034 tarixində Ərəblərin etdiyi dəniz hücumlarında St. Nicholaos Kilsəsi yıxılmışdır.
Ərəb axınlarının verdiyi narahatlıq, Myros Çayı'nın tez-tez daşması, bu daşma səbəbiylə gələn torpaqla bəzi strukturların dolması və bu vaxt meydana gələn zəlzələlər şəhərin tərk edilməsinə və Myranı kənd mahiyyətinə bürünməsini səbəb olmuşdur. Türklər bu bölgəyə gəldikləri zaman belə kiçilmiş bir Myra tapmışlar.
Teatrın üzərindəki dağda olan akropolde çox bir şey qalmamışdır. 1842'de Myranı ziyarət edən və akropole çıxan Spratt burada kiçik daşlardan başqa bir şey qalmadığını görmüşdür. Roma Dövründə qalma şəhər divarlarında bəzən Hellenistik Devir'den qalma və hətta M. Ö V. əsrə aid olan divar qalıqları var. Teatrın yaxınlığında şəhərə doğru gedərkən, yolun sonunda hamam və ya əsasılığa ola biləcək gec dövr qalıqları görülməkdədir.
Myranı su ehtiyacı Demre deresinin axdığı vadi kənarındakı qaya üzünə açılan kanallarla qarşılanmaqda idi. Bu gündə bu kanalları görmək mümkündür. Myranı digər strukturları bu gün torpaq altında olub gün işığına qovuşacaqları zamanı gözləyirlər. Myra'ya gələrkən yol üzərindəki Karabucak mövqeyində, günümüzə qədər yaxşı qorunmuş Roma Dövrü məzar abidəsi diqqəti çəkər.
Çay ağızındakı Myranı limanı olan Andriake'nin üzərində kəhanət mərkəzi olmasıyla məşhur Sura antik şəhəri Sura'dan bir neçə km uzaqlıqdakı Gürses'te isə Trebenda antik şəhəri iştirak edər. İndi teatrdan başlayaraq qaya məzarlarını və St. Nicholaos Kilsəsini tanıyaq:
Myranı görkəmli teatrı olduqca möhkəm olaraq günümüzə qədər gələ bilmişdir. Arxasındakı dik dağın yamacında qurulan teatrın caveası böyük ölçüdə qayalara oyulmuştur. Teatr daha sonraları arena olaraq da istifadə edilmiş, bu səbəblə bəzi tənzimləmələr edilmişdir.
Kaya məzarlarıyla məşhur Myra'da məzarlar dərhal teatrın üzərində və şərq tərəfdəki çay nekropolü deyilən yerdə olmaq üzrə iki yerdə toplanmışdır.